Het diner

1)     Waar gaat het verhaal over?

        Het diner gaat over het morele dilemma waarin ouders zich verkeren wanneer hun kinderen iets ergs hebben gedaan.

2)     Beschrijf wat je tijdens het lezen van het boek vond. Had je zin om door te lezen, hoe komt dat volgens jou? Licht je antwoord toe.

        Het boek is op een erg mysterieuze manier geschreven. Herman Koch houdt lang verborgen wat er echt is gebeurd. Telkens geeft hij je een klein stukje informatie, wat je nieuwsgierig maakt, maar je uiteindelijk niet veel verder brengt. Deze onwetendheid zorgt ervoor dat je maar door blijft lezen. Verder is het verhaal in een gemakkelijke stijl geschreven, waardoor je het boek zo uit hebt. Ook het onderwerp van het boek vind ik interessant, het zet je aan het denken.

3)     De auteur presenteert in dit boek een visie op de werkelijkheid, ‘de idee’. Welke is dat volgens jou en waarom? Licht toe met handelingen of voorbeelden uit de tekst.

        ‘De idee’ is het dilemma waar de ouders in Het diner voor staan. Wat moet je doen als je kind iets heel ergs heeft gedaan? Moet je net zoals de hoofdpersoon, Paul, je kind proberen te beschermen of moet je net zoals Serge eerlijk proberen te zijn? Beide keuzes hebben hun eigen voordelen en nadelen. Iedere ouder zal wel eens voor een soortgelijk dilemma kunnen staan. Je wilt in zo’n situatie uiteraard je kind verdedigen, maar waar ligt de grens? De schrijver geeft geen duidelijke antwoorden op deze vragen, omdat die er niet zijn.  

4)     In hoeverre vind je deze visie actueel? Kunnen lezers anno 2014 iets opsteken van deze visie? Wat heb jij van het lezen van het boek opgestoken, op welke manier heeft het je aan het denken gezet?

        Dit dilemma is niet aan tijd verbonden, het is vandaag net zo actueel als jaren geleden. Lezers kunnen hiervan niet veel opsteken, ze weten pas hoe ver ze zelf echt zullen gaan in hun onvoorwaardelijke liefde voor hun kind als ze werkelijk moeten kiezen tussen moreel-verantwoordelijk zijn en hun kind steunen. Ik heb zelf niets opgestoken van het lezen van Het diner, maar het heeft me wel aan het denken gezet. Door dit verhaal heb ik nagedacht over wat het betekent om een ouder te zijn, iets waar ik anders niet over zou nadenken, omdat ik zelf geen kinderen heb. Ook heb ik nagedacht over wat ik zou doen als ik voor hetzelfde dilemma stond als de ouders in Het diner. Ik weet dit echter niet. 

Vrijheid

Wat is vrijheid? Vrijheid is wanneer je niet beperkt bent om te doen en zeggen wat je wilt en niet beperkt bent om te zijn wie je wilt zijn. Vrijheid is een recht van iedere man, vrouw en kind, die wij vanzelfsprekend vinden, totdat het ons wordt ontnomen. Dan merken wij pas wat onze vrijheid ons waard was. Wat is het fijn te kunnen leven waar wij zelf willen leven, te reizen waar wij zelf naar toe willen reizen, te lezen wat wij zelf willen lezen en te zeggen wat wij zelf willen zeggen.  

Ik leef in een vrij land. Ruimdenkend zijn en anderen accepteren hoort bij onze opvoeding, maar het is een illusie om te denken dat iedereen dit werkelijk doet. In Nederland worden bijvoorbeeld homofielen nog steeds niet door iedereen geaccepteerd. Degenen die niet geaccepteerd worden, hebben niet volledige vrijheid.

Het is triest dat er nog veel landen in de wereld zijn waar mensen niet vrij leven, waar groepen onderdrukt worden en bang zijn voor hun leven. Er worden veel beelden van oorlogen en wreedheden op tv getoond. Deze beelden zijn verschrikkelijk. De mensen die in oorlogsgebieden wonen zijn hun vrijheid kwijt. Wat blijft er dan over van je leven? Wanneer je van je vrijheid bent beroofd, heb je alleen nog vrijheid van geest.

Op 4 mei ben ik mij ervan bewust dat vrijheid niet vanzelfsprekend is, dat ik dankbaar moet zijn voor mijn vrijheid en dat alle mensen die hun leven voor vrijheid hebben gegeven, herdacht moeten worden. Dit doe ik graag.

Een schitterend gebrek

Zakelijke gegevens

Auteur: Arthur Japin

Titel: Een schitterend gebrek

Aantal bladzijdes: 239

Uitgeverij: De Arbeiderspers

Eerste druk: 2003

Informatie over de auteur

Arthur Japin (1956) bezocht het Gymnasium in Haarlem en studeerde enkele jaren Nederlandse taal- en letterkunde in Amsterdam om daar vervolgens de theaterschool te doorlopen, waar hij in 1982 afstudeerde. Hij speelde diverse rollen voor radio en televisie en op toneel bij onder andere Toneelgroep Centrum en de Theaterunie. Ook zong hij een kleine rol bij de Nederlandse Opera.

In 1987 stopte hij met acteren en begon te schrijven. Ondertussen schreef hij diverse korte verhalen, hoorspelen, toneelstukken en televisiefilms en debuteerde hij in 1996 met de verhalenbundel Magonische verhalen. Zijn debuut werd veelgeprezen in de literaire kritiek, maar hij brak pas bij een groot publiek door met zijn tweede boek: de roman De zwarte met het witte hart, die wereldwijd vertaald werd en die hem internationale roem bezorgde. Japin publiceerde dit boek pas na tien jaar onderzoek in Afrika, Weimar en Indonesië.

Na De zwarte met het witte hart publiceerde Japin De vierde wand, magonische verhalen onder de titel Magonia, De droom van de leeuw

Een schitterend gebrek, het Boekenweekgeschenk De grote wereld, De overgave, Zoals dat gaat met wonderen, Vaslav, Maar buiten is het feest en in 2013 verscheen De man van je leven.

Japin heeft meerdere literatuurprijzen gewonnen.

In de zomer van 2012 stond Arthur Japin voor het eerst sinds 26 jaar weer op de planken in Veel gedoe om niks van William Shakespeare.

Japin schrijft niet alleen romans, maar ook toneelstukken. In oktober 2013 is Absinthe in première gegaan. Vanaf maart 2014 is de toneelvoorstelling Vaslav te zien.

http://www.arthurjapin.nl/web/biografie.htm

Korte samenvatting

De veertienjarige Lucia ontmoet de zeventienjarige Giacomo Casanova op een feest in de buurt van Venetië. Het is voor hen allebei de eerste grote liefde. Zij beloven elkaar eeuwige trouw, maar als Lucia verminkt raakt door de pokken, kiest zij ervoor om Casanova te verlaten. Lucia vertelt Casanova niet de echte reden voor haar vertrek, maar laat hem geloven dat zij er met een andere jongen vandoor is gegaan. Wanneer Lucia en Casanova elkaar jaren later in Amsterdam tegenkomen, hebben zij beiden een nieuwe identiteit. Lucia herkent Casanova al snel en dit brengt gevoelens en herinneringen naar boven. Lucia komt er achter dat haar verraad Casanova’s kijk op vrouwen voor altijd heeft bepaald.

In Een schitterend gebrek vertelt Lucia over haar leven voor en na haar verminking en hoe het haar denken heeft beïnvloed.

Vraag 1 

Vind je “Een schitterend gebrek” een liefdesverhaal? 

a. Geef een toelichting op je mening.

Ik vind Een schitterend gebrek wel een liefdesverhaal, maar het is niet typisch. Aan het begin van het verhaal lijkt het een gewoon liefdesverhaal te worden, maar naarmate het verhaal zich voortzet, gooit het lot roet in het eten, wat Lucia en Casanova uitelkaar drijft. Beiden veranderen door het leven en de liefde. Wanneer zij elkaar later in het leven tegenkomen, blijken deze veranderingen ervoor gezorgd te hebben dat zij niet meer bij elkaar passen. Deze uitkomst verwacht ik niet bij een typisch liefdesverhaal, waarbij de geliefden meestal uiteindelijk samen zijn.

b. Het boek heeft een motto van Giacomo Casanova. Noteer dit motto en leg minimaal twee verbindingen met de roman.

“Veel wat aanvankelijk alleen in de verbeelding bestaat, wordt werkelijkheid.” 

 Verbindingen:

1. In het verhaal fantaseert Lucia tijdens seks met haar klanten dat zij met Giacomo is en later wordt deze fantasie werkelijkheid wanneer zij als Galathée de Pompignac met Giacomo Casanova als Chevalier de Seingalt seks heeft.

2. Lucia heeft een verbeelding dat Giacomo haar niet meer wilt, omdat zij niet meer mooi is. Wanneer zij elkaar weerzien wordt dit werkelijkheid.

Vraag 2 

In hoofdstuk twee vertelt Lucia over haar jeugd in Italië.

a. Hoe ‘natuurlijk’ is de jeugd van Lucia in Pasiano en hoe beïnvloedt dit haar denken en handelen? Baseer je op p. 22, 24, 25, 67.

Lucia heeft een natuurlijke jeugd gehad. Zij werd door haar ouders opgevoed en had veel vrijheid. Er was niets wat haar geluk beperkte, waardoor zij zonder angst of oordeel leefde. Dit maakte haar naïef. Lucia voelde voordat zij dacht en vond intuïtie waardevoller dan kennis. Lucia vond het moeilijk om de werkelijkheid toe te laten. Lucia leerde dat zij en haar ouders bedienden waren en anders dan de gravin die zij tante noemde. Haar leven veranderde niet, maar er was wel een verdriet in haar geboren. Toen Lucia op Giacomo verliefd werd, ging zij Pasiano uit zijn ogen zien. Zij leerde zich in te leven in anderen.   

b. Wat is het effect van de lessen van monsieur Pompignac? Baseer je op p. 86-87.

Het effect van de lessen van monsieur Pompignac is dat Lucia zich ontwikkelt tot een nette jongedame, ter voorbereiding op haar huwelijk met Giacomo. Door zijn lessen wordt Lucia er van bewust dat zij een andere niveau heeft dan bijvoorbeeld haar ouders. Zij realiseert zich dat zij te ver is gekomen om ooit de weg naar huis terug te vinden. Kennis geeft soms zorgen. Hoe meer kennis zij heeft, hoe verder zij van anderen af staat.

c. Waarom noemt Pompignac haar Ma Galathée (p. 81, 89, 90)?

De naam Galathée stamt waarschijnlijk af van Galathea, een beeld uit de Griekse mythologie. Pygmalion maakte dit beeld van Aphrodite en zij wekte haar tot leven. Pompignac vergelijkt Lucia met een ruw blok marmer die hij mag scheppen met zijn beitel. Wanneer zij de eerste pagina van Gil Blas voorleest, noemt Pompignac haar Ma Galathée. Het standbeeld dat door hem is gehouwd. 

Vraag 3 

Kort na haar genezing van de pokken raakt Lucia voor het eerst in

de spagaat tussen rede en gevoel. (p. 102) 

a. Omschrijf die strijd.

Lucia is door de pokken verminkt geraakt. Wanneer Giacomo te vroeg naar Pasiano terugkomt, belandt Lucia in een tweestrijd tussen rede en gevoel. Als zij haar hart zou volgen en met hem zou trouwen, zou zij door haar verminking een paria in Venetië zijn en dit zou ook Giacomo’s lot zijn. Hij zou zijn ambities moeten opgeven en zou hierdoor ongelukkig worden. Zijn ongeluk zou ook het hare betekenen. Wanneer zij ervoor zou kiezen om zich over te geven aan rede en hem te verlaten, zou zij ongelukkig zijn, maar hij kon dan gelukkig worden door zijn droom waar te kunnen maken. In het geval dat Lucia voor gevoel zou kiezen, zouden er twee ongelukkig zijn, in het geval dat zij voor rede zou kiezen slechts één. 

b. Waarom wint de rede het van het gevoel? Baseer je op p. 100-105.

De rede wint van het gevoel, omdat Lucia Giacomo de kans op een succesvolle loopbaan niet wilt ontnemen. Als zij hem zijn dromen zou ontnemen, zou Giacomo ongelukkig worden en dat zou ook haar ongeluk betekenen.  Door nu haar hart te volgen zou Lucia dus hen allebei voor altijd in het verderf storten. Als ze tegen haar gevoel in zou gaan en Giacomo vrij zou laten, zou hij zijn dromen kunnen najagen en waarmaken. Lucia zou dan wel ongelukkig zijn maar ze zou troost kunnen vinden in de wetenschap dat Giacomo wel gelukkig is. Misschien zou Giacomo eerst ongelukkig zijn, maar vast niet lang als Lucia hem deed geloven dat zij hem verraden had. In het eerste geval zouden er twee ongelukkige zijn, in het laatste geval slechts één. Dit is de reden waarom Lucia voor rede kiest.

Vraag 4 

Giacomo en Lucia sluiten een weddenschap af met liefde als inzet.

a. Leg kort uit hoe die weddenschap in elkaar zit. Baseer je op p. 38, 166 en 184

Lucia is een prostituee in Amsterdam. Ze komt Giacomo opnieuw tegen. Hij noemt zichzelf Seingalt en is een echte vrouwenverslinder geworden. Ze gaan een weddenschap aan nadat Seingalt beweert dat hij nog nooit een vrouw die hij lief heeft gehad ongelukkig heeft gemaakt. De weddenschap is als volgt: Giacomo mag proberen Lucia voor zich te winnen zodat zij uit eerste hand kan beoordelen of Giacomo inderdaad de ene uitzonderlijke man is de niet slechts aan zichzelf denkt. Het tweede deel van de weddenschap is dat Lucia moet aantonen dat er een vrouw is geweest die heeft geleden onder het feit dat zij Giacomo heeft liefgehad. 

b. Wie wint uiteindelijk de weddenschap? 

Onderbouw je keuze met voorbeelden uit de roman.

Lucia heeft Giacomo toestemming gegeven om te proberen haar voor zich te winnen. Een week lang hebben ze geweldige seks en voelt Lucia zich goed. Haar oude gevoelens ontwaken.

Ook Lucia moet haar deel van de weddenschap nakomen. Ze schrijft Giacomo een brief, waarin staat dat ze weet wie Lucia is en dat Lucia heeft geleden onder haar liefde voor hem. Giacomo kan haar vinden in een hoerenhuis in Amsterdam. Giacomo gaat erheen en ziet Lucia zonder sluier. Hij herkent Lucia niet als de gesluierde vrouw. Giacomo vindt Lucia weerzinwekkend. Hij vertrekt en schrijft een brief naar de gesluierde vrouw. Hierin staat dat hij Lucia liever niet had gezien en dat zij de weddenschap gewonnen heeft.

Vraag 5

Lucia brengt in Amsterdam een bezoek aan het spinhuis.

a. Wat is zo’n spinhuis eigenlijk?

Een spinhuis is een werkhuis of fabriekshuis. Het was een voorloper van de fabriek, waar een aantal mensen bijeen kwamen om te werken, in dit geval spinnen. Dit begrip is vooral bekend in de betekenis van een gevangenis, waar vrouwelijke gedetineerden, vaak hoeren, onder verschrikkelijke omstandigheden dit werk in dwangarbeid moesten verrichten.

b. Welke invloed heeft dat bezoek op haar? Hoe komt dat? (zie blz. 157/161)

Lucia schrikt heel erg. Haar verleden is weer tot leven gebracht. Ze heeft zelf in het spinhuis gezeten, nadat zij seks had met een Joodse man. Een hoer die tijdens haar bezoek in een van de kooien zit, grijpt Lucia’s arm vast. Lucia herkent het gezicht van die vrouw. De vrouw was ook al in het spinhuis toen Lucia haar straf uitzat. De vrouw is ernstig ziek en Lucia voelt zich schuldig. De vrouw trekt de sluier van Lucia’s hoofd af. Jamieson begeleidt Lucia naar de uitgang. De vrouw scheldt haar na.

De roman eindigt met het vertrek van Lucia naar Amerika.

c.  Waarom besluit Lucia vaarwel te zeggen tegen Giacomo 

en mw. Lucie Jamieson te worden? Baseer je op p. 195-198, 214-216, 220-229, 233-234. 

Giacomo en Lucia zijn te erg veranderd om nog een toekomst samen te hebben en hun paden liggen te ver uit elkaar. Lucia vindt het veiliger de liefde te beschouwen dan het te beleven. Zij zou graag hun liefde tot een goed einde brengen, maar zij weet niet hoe. Giacomo maakt haar duidelijk dat de liefde die hij voor de jonge Lucia voelde over is. Jamieson daarentegen houdt van Lucia, hij is rijk en hij verlaat Europa. Dit zijn voor Lucia perfecte omstandigheden om een nieuwe start te maken, aangezien zij ook nog eens zwanger is. 

d. Wat is de rol van het laatste hoofdstuk “Ten slotte”? (p.237-239)

Hierin vertelt de auteur, Arthur Japin, hoe het met de hoofdpersonen is afgelopen en welke rol zij werkelijk in elkaars leven hebben gespeeld. Hij vertelt welke bronnen hij heeft gebruikt en hoe hij het verhaal heeft samengesteld. 

   

RECENSIEOPDRACHT: lees eerst de bijgevoegde recensie goed door.

a. Hoe denkt de recensent(e) over het boek “'Een schitterend gebrek'”?

Volgens de recensente, Judith Janssen van de Volkskrant, is het werk van Arthur Japin vaak gebaseerd op een feit of gebeurtenis uit de werkelijkheid. Een schitterend gebrek bevindt zich ook op de grens van feit en fictie. De hoofdpersonen hebben werkelijk bestaan, maar krijgen in de roman een heel eigen karakter en een nieuw, gedramatiseerd leven. Zij is van mening dat Japin de historische figuur van Lucia voldoende meegeeft om haar van één van de vele liefdes van Giacomo Casanova tot een rond en psychologisch interessant personage te maken. De recensente vindt dat Japin de transformatie van Lucia zorgvuldig beschrijft. Haar karakter en de tegenstelling die ze vormt ten opzichte van de chevalier de Seingalt heeft alles in zich voor een goede roman. 

Toch heeft de recensente ook kritiek op Japin. Zij vindt dat Een schitterend gebrek niet verder komt dan een verdienstelijke plot en aardige karaktertekening. Japin gebruikt zijn personage om parallellen en verwijzingen te duiden. De recensente vind dat het boek voor de lezer saai wordt. Zij vindt dat Japin de lezer knellend omarmt. Janssen maakt het slot van het boek bijna belachelijk ‘Lucia kan toch niet ongelukkig achterblijven!’. Met een appél op de lezer voltrekt zich uiteindelijk de catharsis.

b. Met welke argumenten ondersteunt hij(zij) zijn(haar) standpunt?

- Lucia wordt interessant doordat Japin van haar een rond en psychologisch interessant personage maakt.

- De tegenstellingen in haar karakter en die van chevalier de Seingalt hebben alles in zich voor een goede roman.

- Een schitterend gebrek komt niet verder dan een verdienstelijke plot en aardige karaktertekening door de schrijver die Japin is, ‘als stilist en vooral ook in zijn thematiek kent Japin geen subtiliteit’. 

- De auteur gebruikt zijn personage om parallellen en verwijzingen te duiden. Hij laat Lucia erop los filosoferen, hij laat haar ‘een besluit nemen’, ergens bij 'stilstaan' of een alinea lang uitleg geven over de wending die haar leven neemt. Dit zou Japin, volgens de recensente, doen zodat zijn literaire bedoelingen maar niet onopgemerkt blijven.

- Het boek zou saai worden doordat de lezer alleen passief de ‘omfloerste’ zinnen mag opnemen en niet zelf mag toevoegen. Japins bijna vaderlijke, knellende omarming van de lezer wordt het duidelijkst aan het eind van het boek, als Galathée en Casanova elkaar - uiteraard - nog eens tegenkomen. 

- Japin weet op de valreep zelfs nog een moralistisch tintje aan het boek te geven. Galathée komt tot inkeer en verzucht: 'Ik vertel je mijn leven opdat jij dit geheim meteen bij aanvang al zult kennen: wij zijn ongelukkig omdat wij denken dat we lief moeten hebben. Om gered te worden moeten wij (. . .) niet hebben, maar geven. (. . .) Dit heeft mij mijn gebrek geleerd.'  

c. Vergelijk jouw mening met die van de recensent(e). 

Ik ben met Janssen eens de hoofdpersoon Lucia een interessant personage is en dat haar transformatie zorgvuldig wordt beschreven. Ik vind echter dat het boek niet alleen alles in zich heeft voor een goede roman, ik vind het een goede roman. Subtiliteit kan soms leiden tot onduidelijkheid en daar hou ik niet van. Ik heb het niet als vervelend ervaren dat de auteur zijn personage gebruikt en de lezer omarmt, het is juist fijn om zo te worden meegenomen. Ik vond Een schitterend gebrek meeslepend en makkelijk te lezen. Hoewel ik de filosofische gedachtegangen soms wel lastig vond om te volgen, voegden zij ook wat moois toe aan het boek. 

De inzicht die Lucia aan het einde van het verhaal krijgt is een mooi einde, zij is getransformeerd van gevoel naar ratio en weer terug naar gevoel. Het moraal, waar de recensente negatief over sprak, vond ik mooi. Een mooi moraal is ook niets beschamends. 

KEUZEOPDRACHT: maak in ieder geval drie van de vier onderstaande opdrachten.

K1 Het boek “Een schitterend gebrek” gaat over de keuze tussen gevoel, verstand en waarheid. 

a. Beschrijf Lucia’s weg van het verstand en het gevoel, die loopt van natuurmeisje tot Galathée de Pompignac, van Zélides gezelschapsdame tot prostituee, van Casanova’s minnares tot Lucy Jamieson en het moederschap.

b. Wat is voor Lucia uiteindelijk het belangrijkste en waarom?

K2 Bedenk vier andere goede titels voor het boek van A. Japin.

Ga daarbij als volgt te werk:

a. Bedenk eerst waaraan een goede titel moet voldoen.

Een goede titel is zakelijk en informatief. Dat houdt in dat het duidelijk moet maken waarover het boek gaat, het moet niet vaag zijn en het moet op de hele tekst slaan. Verder, moet de titel niet te lang zijn, en geen hele zinnen bevatten. Ook moet de titel neutraal geformuleerd zijn. Jouw mening over het boek mag niet naar voren komen. Tenslotte, moet het je nieuwsgierig maken om het boek te gaan lezen. 

b. Noteer de vier titels.

1. Galathée de Pompignac

2. Rede en gevoel

3. Vanuit Lucia's ogen

4. Niet hebben, maar geven 

c. Leg voor elke titel uit waarom die goed bij het boek past. Breng die titels dus steeds in verband met het thema en motieven van het boek.

1. Galathée de Pompignac is de naam die Lucia gebruikt na haar vertrek uit Pasiano. 

2. De termen rede en gevoel komen meerdere malen terug en zijn belangrijk in het boek. 

3. In Een schitterend gebrek wordt Lucia’s verhaal verteld vanuit haar perspectief. 

4. Lucia realiseert zich door haar gebrek dat het belangrijk is om liefde te geven in plaats van lief te hebben. 

K3 Ga op zoek naar twee gedichten die goed passen bij het boek.

a. Neem deze gedichten op in je verslag

Weggaan

Zal ik weggaan? 

Zal ik verdrietig worden en weggaan? 

Zal ik het leven eindelijk eens onbelangrijk vinden, 

mijn schouders ophalen 

en weggaan? 

Zal ik de wereld neerzetten (of aan iemand anders geven), denken: 

zo is het genoeg, 

en weggaan? 

Zal ik een deur zoeken, 

en als er geen deur is: zal ik een deur maken, 

hem voorzichtig opendoen 

en weggaan- met kleine zachtmoedige passen? 

Of zal ik blijven?

Zal ik blijven?

On(t)roerend goed

Ik woon mijn hele leven al op zolder

Mijn hoofd is mijn paleis

mijn thuis

Op de vloer ligt het kleed van mijn gedachten

Strekkende meters

Eindeloos

Aan de muur prijkt het schilderij van de ratio

Kunst met een grote K

Dat zie je toch zo?

In de hoek staat de chaise longue met mijn intellect

Ik koester en streel haar verstandige stof

Soms staat het dakraam even open

Dan waait de wind mijn geest tot rust

Mijn hart ligt een verdieping lager

Het is groot

het is zacht

en het tocht er

Steeds vaker leeft het even op

Maakt het een sprong

een roffel

Het klopt niet alleen voor jou

maar ook voor jou

en voor jou

Het loopt over van liefde

Hoewel, soms schrikt het van de kou

Hartzeer is het allerergste

Het doet zo’n pijn, zo’n pijn, zo’n pijn

Het verminkt en het mishandelt

Het maakt me misselijk

Het maakt me klein

In de kelder slapen mijn voeten

Ze zijn mooi, de nagels vurig rood

Ze zouden moeten dansen

moeten springen

maar daar voelen ze nog te weinig voor

Te lang sneed het leven ze de pas af

Liepen ze in de val

gingen ze een doodlopende weg

toch stroomt heel voorzichtig het bloed weer in ze

en vormen ze de basis van mijn bestaan

Houden ze stilletjes van hun plaats op deze aarde

Kussen ze warm en teder de grond

Waar dan ook

b. Zeg in eigen woorden wat er in de gedichten staat.

Weggaan

Dit gedicht gaat over de innerlijke strijd die iemand heeft; betrokken blijven, zoals zij of hij nu is, of geestelijk weggaan door anders te worden. Kiest zij of hij ervoor om gelukkig of ongelukkig te zijn, onverschillig te worden en zich niet meer zorgen te maken? Moet zij of hij een manier vinden om te ontsnappen door een andere oplossing te zoeken en als dat er niet is door het zelf te creëren? Dit dilemma is een strijd tussen rede en gevoel.

On(t)roerend goed

In On(t)roerend goed staat een huis symbool voor de geest. In dit gedicht staat omschreven hoe iemands leven wordt geleid door wat er in haar hoofd omgaat. Hoe zij in strijd is met tegenstrijdige gevoelens en gedachten; hoe zij eindeloos denkt, soms rationeel en soms intellectueel. Zij omschrijft haar liefde en hartzeer en hoe het haar persoonlijkheid heeft verminkt. De laatste regels van het gedicht omschrijven hoe het leven haar ervan weerhield om te doen wat voor haar natuurlijk voelde en hoe zij langzaam weer op haar voeten komt te staan. Zij kan nu overal gelukkig en tevreden zijn.

c. Noteer zeker vijf overeenkomsten tussen het gedicht en het boek.

Weggaan

1. Lucia heeft ook een innerlijke strijd.

2. Lucia moet ook kiezen of zij weggaat of blijft.

3. Lucia moet ook kiezen om gelukkig of ongelukkig te zijn.

4. Lucia creëert zelf een oplossing door een leugen te vertellen over de reden voor haar vertrek. 

5. De strijd tussen rede en gevoel is belangrijk in het verhaal.

On(t)roerend goed

1. Lucia wordt na haar onderwijs en haar ziekte geleid door het ratio.

2. Lucia ondervindt tegenstrijdige gevoelens betreffende ratio tegenover gevoel.

3. Lucia heeft een groot hart, zij offert zichzelf op voor Giacomo.

4. Lucia weet hoeveel pijn hartzeer doet en hoe het je persoonlijkheid kan verminken.

5. Lucia heeft haar ware aard genegeerd en zichzelf aan anderen aangepast, maar heeft zichzelf uiteindelijk hervonden. 

K4 Bij deze opdracht staan minimaal twee recensies. Eén recensie heb je al behandeld bij de verplichte recensieopdracht. 

a. Hoe denkt de andere recensent(e) over het boek “Een schitterend gebrek”?

Thomas Vanheste omschrijft hoe een historische roman een tot mislukken gedoemde onderneming kan zijn. Vervolgens vertelt hij dat Japin met Een schitterend gebrek wel hierin geslaagd is. Vanheste vindt het een rijke roman, zonder meer, maar vraagt zich af of het niet te gestileerd is. 

b. Met welke argumenten ondersteunt hij zijn standpunt?

- In zijn recensie omschrijft Vanheste het betoog van W.F. Hermans 'Tegen de historische roman' uit 1948, die stelt dat een historische roman saai is en wordt overwoekerd door details om de lezer voldoende gegevens te geven. Vanheste legt uit waarom hij van mening is dat Japin wel geslaagd is in het schrijven van een historische roman: Japin weet de spanning tussen het in alle tijden herkenbare menselijke en het vreemde van zeden en ideeën van radicaal andere tijdperken weer te geven. 

- Vanheste legt uit waarom Een schitterend gebrek een rijke roman is. Hij vindt dat er in deze roman een wereld aan betekenissen onder sluimert, bijvoorbeeld de naam Galathée. 

- Vanheste prijst hoe Een schitterend gebrek rijk is aan filosofie en bespiegelingen en dat het de sfeer ademt van de Verlichting, maar tegelijkertijd met knipoogjes naar het heden, over bijvoorbeeld tolerantie. 

- Vanheste vindt dat Japin mogelijk te veel heeft geluisterd naar kritiek dat zijn vorige roman De droom van de leeuw te weelderig is geschreven, waardoor Japins taal nu juist te gestileerd is. Die beheersing zou kunnen zorgen voor een zekere steriliteit.

c. Vergelijk de meningen van beide recensenten met elkaar.

Judith Janssen schrijft voornamelijk negatief over deze roman. Zij vindt de schrijfstijl van Japin niet subtiel. Zij vindt dat Japin de lezer onvoldoende ruimte geeft om iets aan het verhaal toe te voegen en dat hij erg gedetailleerd schrijft. Er is wel iets positiefs in haar recensie, zij is van mening dat het een verdienstelijke plot is met een aardige karaktertekening, maar zij zegt niets over hoe de schrijver de lezer meeneemt naar de tijdperk van de Verlichting. 

Thomas Vanheste is voornamelijk positief over deze roman. Hij is vol lof over hoe het Japin gelukt is de lezer mee te nemen naar de tijdperk van de Verlichting, hij vind alle details nuttig en niet overwoekerend.

d. Noteer in een overzichtelijk schema de overeenkomsten en verschillen.

	Judith Janssen	Thomas Vanheste
Overeenkomsten	Japin schrijft gedetailleerd.	Japin schrijft gedetailleerd.
	Japin is geslaagd in karakters omschrijven.	Niet alleen de kleren, maar ook de karakters zijn van andere tijden.
	Zij vindt Japins schrijfstijl gestileerd.	Hij vind de taal die Japin in Een schitterend gebrek gebruikt te gestileerd.
Verschillen	Het komt niet verder dan een   verdienstelijke plot en aardige karaktertekening. Zij vindt Japins schrijfstijl niet subtiel en houdt er niet van.	Het is Japin feilloos gelukt om een weg te vinden om een historisch roman te schrijven die ondanks veel details niet saai is.
	Het wordt saai als de lezer niets anders kan doen dan het passief opnemen van vaak te omfloerste zinnen en van de almachtige auteur niets zélf mag toevoegen.	Japin weet de spanning tussen het in alle tijden herkenbare menselijke en het vreemde van zeden en ideeën van radicaal andere tijdperken weer te geven, met knipoogjes naar het heden. Hij vindt het niet saai.

Empathie opdracht

Opdracht 1

Empatisch vermogen is het vermogen van iemand om zich in de gedachten- en belevingswereld van anderen te kunnen inleven.

Opdracht 2

	Stelling	Klopt het?	Want in de tekst staat ...
1	Door het lezen van verhalen kunnen mensen zich beter inleven in anderen.	Ja	Door het lezen van romans en poëzie kunnen  mensen zich beter inleven in anderen.
2	Door het lezen van gedichten kunnen mensen zich beter inleven in anderen.	Ja	Door het lezen van romans en poëzie kunnen mensen zich beter inleven in anderen.
3	Dat mensen zich beter in anderen kunnen inleven, kun je zien aan hun gezicht.	Nee	Direct hierna volgden tests waarbij zij onder  meer gezichtsuitdrukkingen beoordeelden.
4	De proefpersonen kregen willekeurige teksten te lezen.	Nee	Sommige vrijwilligers lazen Tsjechov, andere lazen verhalen van ‘mindere’ literaire statuur.
5	In literaire fictie komen mensen met een meer ingewikkeld  karakter voor.	Ja	De onderzoekers denken dat dit  komt doordat literaire fictie gelaagde karakters beschrijft.
6	In literaire fictie gedragen de personen zich onvoorspelbaar.	Ja	Bij populaire fictie is dit volgens de onderzoekers minder  het geval, omdat de hoofdpersonen zich een stuk voorspelbaarder gedragen.
7	Het was al bekend dat lezers van literatuur een groter empathisch vermogen hadden.	Ja	Eerder onderzoek toonde weliswaar aan dat fictieliefhebbers zich meer vinden in stellingen als: ‘Bij een meningsverschil probeer ik de kwestie eerst vanuit ieders standpunt te bekijken’.
8	Dit Amerikaanse onderzoek vertelt niets nieuws.	Nee	Dit is het eerste onderzoek dat een direct causaal verband tussen literatuur en empathisch vermogen aantoont.
9	Het is zeker dat empathische mensen meer literatuur lezen.	Nee	Hierbij bleef echter onduidelijk of dit door de boeken zelf kwam, of doordat empathische mensen simpelweg meer literatuur lezen.
10	Het is hard nodig dat de waarde van literatuur wordt aangetoond.	Ja	Dit vinden zij hard nodig, want romans lezen daalt al jaren als vrijetijdsbesteding.
11	Een blijvend effect van het lezen van literatuur is niet aangetoond.	Ja	Was het inlevingsvermogen een week of maand na het  lezen nog net zo goed? Dat blijft onduidelijk.
12	Alleen literatuur vergroot het empathische vermogen van de mens.	Nee	Ook hopen ze te bepalen hoe andere kunstvormen, zoals toneelstukken en films, empathische vaardigheden kunnen versterken.
13	De beschrijving van de gelaagde karakters is het kenmerk van literatuur dat de  empathische vermogens versterkt.	Ja	De onderzoekers denken dat dit komt doordat literaire  fictie gelaagde karakters beschrijft.

Opdracht 3

Geachte directie,

Mijn naam is Georgina Smeekes, ik ben een leerling uit het 4^e jaar TVWO van het Vechtstede College. Ik ben een groot liefhebber van lezen, voornamelijk literaire fictie. Helaas wordt er op het Vechtstede College niet veel literaire fictie aangeboden en dit vind ik een gemis.

In de bovenbouw worden de leerlingen verplicht om maar ongeveer 4 literaire boeken per schooljaar te lezen. Dit aantal boeken vertegenwoordigt een klein percentage van de  literaire werken die Nederland rijk is. Om de kennis van uw leerlingen over de Nederlandse literatuur te vergroten, vind ik dat het nodig is dat het aantal boeken dat een leerling verplicht is te lezen verhoogd wordt.

Literaire boeken hebben ons veel te bieden. Wij kunnen veel over het leven en de gevoelens van de mens leren door te lezen. Ook verrijkt het de geest. Verder, is lezen rustgevend, het bevordert onze woordenschat en het stimuleert het empatisch vermogen van de lezer. Wetenschappelijk onderzoek bevestigt dit laatste.

Amerikaanse onderzoekers van The New School concludeerden in het Amerikaanse wetenschappelijke tijdschrift Science dat door het lezen van romans en poëzie mensen zich beter kunnen inleven in anderen. De onderzoekers hebben aangetoond dat het empatisch vermogen van proefpersonen die literaire fictie lazen groter is dan die van proefpersonen die gewone fictie lazen.

Uit de bovengenoemde argumenten maak ik op dat de leerlingen van het Vechtstede College baat zullen hebben bij het verhogen van het verplichte aantal te lezen literaire boeken. Ik verzoek u dan ook om te overwegen of het mogelijk is het aantal verplicht te lezen boeken te verdubbelen.

Ik dank u bij voorbaat voor uw overweging.

Met vriendelijke groet,

Georgina Smeekes